Người tiêu dùng được khuyến nghị chủ động bảo vệ mình

Từ ngày 1/1/2026, theo Luật sửa đổi, bổ sung Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa, tất cả sản phẩm được kinh doanh trên nền tảng TMĐT tại Việt Nam sẽ phải công bố chứng nhận tiêu chuẩn chất lượng.

Quy định mới được ban hành nhằm nâng cao trách nhiệm của người bán và sàn giao dịch, đồng thời tăng niềm tin của người tiêu dùng khi mua sắm trực tuyến. Cụ thể, mọi sản phẩm rao bán trực tuyến, không phân biệt quy mô hay loại hình kinh doanh đều phải có chứng nhận tiêu chuẩn theo nhóm rủi ro tương ứng.

Đối với nhóm rủi ro cao, hàng hóa bắt buộc phải có chứng nhận từ tổ chức độc lập, đảm bảo tiêu chí an toàn và chất lượng tối đa.

Theo Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia (Bộ Công Thương), quy định này sẽ tạo hành lang pháp lý rõ ràng hơn, giúp cả người bán và sàn giao dịch điện tử hoạt động minh bạch, có trách nhiệm hơn với khách hàng, đồng thời góp phần bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong bối cảnh thị trường TMĐT Việt Nam tăng trưởng mạnh mẽ.

Việt Nam đang nằm trong nhóm thị trường TMĐT phát triển nhanh nhất khu vực. Tuy nhiên, để phát triển lâu dài và ổn định, thị trường cần được củng cố từ cả ba phía: người tiêu dùng, doanh nghiệp và cơ quan quản lý.

Sự phối hợp đồng bộ giữa các bên được xem là điều kiện tiên quyết giúp TMĐT Việt Nam phát triển lành mạnh, an toàn và có trách nhiệm hơn, đồng thời tạo nền tảng cho kinh tế số quốc gia tăng trưởng bền vững trong tương lai.

Theo TS Nguyễn Thị Hà (Khoa Tài chính - Kế toán, Trường Đại học Công nghệ Đông Á), việc khóa hoặc hạn chế tài khoản người dùng xuất hiện ngày càng nhiều, thể hiện sự mất cân bằng giữa cơ chế kiểm soát gian lận và việc bảo vệ quyền lợi của khách hàng thật.

Trong khi đó, các sự cố giao hàng (chậm trễ, thất lạc hoặc giao sai sản phẩm) cho thấy áp lực lớn đối với hệ thống logistics, khi lượng đơn tăng nhanh nhưng năng lực vận hành chưa theo kịp.

Các vấn đề khác như hàng giả, hàng kém chất lượng, bảo hành phức tạp hay dịch vụ tài chính rủi ro tuy chiếm tỷ lệ thấp hơn, song vẫn đáng lưu ý. Khi thị trường tập trung vào một số nền tảng lớn, mọi điểm yếu trong hệ thống đều có thể lan tỏa nhanh, ảnh hưởng đến nhiều người tiêu dùng cùng lúc.

“Đây là tín hiệu cảnh báo để cả cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người tiêu dùng cùng nâng cao trách nhiệm, không chỉ trong việc xử lý từng vụ việc cụ thể, mà còn trong việc củng cố tính minh bạch, tăng cường năng lực bảo vệ quyền lợi sau bán hàng”, TS Hà nhận định.

Trước tình trạng rủi ro ngày càng phổ biến, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia khuyến nghị người tiêu dùng khi mua sắm trực tuyến cần cẩn trọng và chủ động hơn trong từng bước giao dịch.

Cụ thể, người mua nên lựa chọn nguồn hàng uy tín, ưu tiên gian hàng chính hãng, có chứng nhận, nhiều đánh giá tích cực và lịch sử giao dịch đáng tin cậy. Đọc kỹ các chính sách đổi trả, bảo hành, hoàn tiền trước khi đặt hàng để tránh tranh chấp sau này.

Bên cạnh đó, cần lưu giữ hóa đơn, chứng từ điện tử, ảnh chụp sản phẩm và lịch sử trao đổi với người bán làm bằng chứng khi cần khiếu nại.

Đối với, hình thức mua trước, trả sau hoặc thanh toán qua ví điện tử, người tiêu dùng cần thường xuyên theo dõi hạn mức tín dụng, lịch sử thanh toán, đồng thời đảm bảo khả năng tài chính cá nhân. Phản ánh sớm khi có sự cố, liên hệ trực tiếp với sàn TMĐT để được hỗ trợ hoặc gửi thông tin đến các kênh chính thức của Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia.

Cơ quan này cũng nhấn mạnh, việc nâng cao kiến thức tiêu dùng an toàn là yếu tố quan trọng giúp người mua nhận diện hành vi gian lận và hình thành thói quen mua sắm cẩn trọng trong môi trường số.

Doanh nghiệp phải minh bạch và có trách nhiệm hơn

Song song với người tiêu dùng, các doanh nghiệp TMĐT cũng được yêu cầu tăng cường minh bạch thông tin và nâng cao trách nhiệm bảo vệ người mua hàng.

Theo khuyến nghị của Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia, doanh nghiệp cần công khai rõ ràng thông tin về sản phẩm, dịch vụ, chính sách đổi trả, hoàn tiền và bảo hành để người tiêu dùng dễ dàng tra cứu. Hoàn thiện quy trình tiếp nhận và xử lý phản ánh, đảm bảo minh bạch, dễ theo dõi và có thời hạn xử lý rõ ràng.

Chú trọng kiểm soát chất lượng vận chuyển, phối hợp với đơn vị logistics để hạn chế chậm trễ, thất lạc hoặc giao sai hàng hóa. Tăng cường bảo mật dữ liệu cá nhân của người tiêu dùng, tránh rò rỉ hoặc sử dụng sai mục đích.

Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng được khuyến khích tham gia chương trình tuân thủ pháp luật và cam kết bảo vệ người tiêu dùng, qua đó xây dựng uy tín và góp phần phát triển thị trường TMĐT minh bạch, bền vững