Nhìn cánh đồng xanh tốt, những cây mía mập mạp ở vùng đồi núi Lam Sơn – Thanh Hóa giữa mùa khô, luôn thiếu nước tưới, ai cũng ngạc nhiên. Cách đây 3 năm, Công ty Cổ phần Mía đường Lam Sơn đã áp dụng công nghệ cao tưới nước nhỏ giọt cho gần 100 ha mía nguyên liệu tại Nông trường Thống Nhất, Nông trường Sông Âm và Nông trường Sao Vàng.Từ đó đến nay đã có thêm vài trăm héc ta được tưới theo công nghệ mới này. Dự kiến, đến năm 2015, vùng nguyên liệu mía Lam Sơn sẽ có trên 5.000 ha mía được áp dụng công nghệ tưới nước nhỏ giọt, để tăng năng suất và chất lượng mía, tăng thu nhập cho người trồng mía và đảm bảo cho các nhà máy đường tỉnh Thanh Hóa đủ nguyên liệu, không còn cảnh ăn đong khi vào niên vụ.

Tưới nhỏ giọt là phương pháp cung cấp nước vào vùng rễ cây theo đúng yêu cầu sinh trưởng của cây mía. Phương pháp tưới nhỏ giọt không chỉ tiết kiệm công tưới, công bón phân mà còn tiết kiệm điện và tiết kiệm lượng nước tối đa (30 - 60% lượng nước và phân bón). Đây là hệ thống tưới nước của hãng Netafim – Israel bao gồm trạm bơm và các thiết bị ngoài ruộng. Ở trạm bơm có nhiều thiết bị điều khiển chế độ tưới, trộn phân bón và kết hợp nhiều biện pháp chăm sóc thông qua hệ thống tưới như: phun thuốc bảo vệ thực vật, thuốc trừ cỏ, vận chuyển và tưới phân vi sinh dạng lỏng bằng cách hòa tan phân bón trong nguồn nước tưới, làm tăng khả năng hấp thụ cho cây mía. Ở ngoài ruộng được trang bị mạng lưới đường ống dẫn nước có các ống nhỏ như “mao mạch” và hệ thống đầu tưới (đầu tưới mũi tên, đầu tưới bù áp) dẫn tới từng gốc  mía. Để áp dụng tốt công nghệ tưới nhỏ giọt, yêu cầu đầu tiên là trồng mía 2 hàng cách nhau 40 cm để giọt nước tưới đúng giữa hai hàng. Ống nhỏ giọt đặt ngầm xuống đất theo chiều dọc hàng mía, cứ 0,5m có 1 đầu nhỏ giọt. Khoảng cách giữa 2 ống nhỏ giọt cách nhau 1,8m theo hàng ngang. Với đường kính trong ống nhỏ giọt là 15,9 mm thì lưu lượng đầu nhỏ giọt đạt 1,6 lít/giờ có thể đảm bảo tưới 2,22 mm/m². Hệ thống tưới nước nhỏ giọt được điều khiển bằng máy tính, tự động đóng mở van tưới khi độ ẩm của rễ cây đạt tới mức nhất định. 

Qua ba vụ mía, Công ty Cổ phần Mía đường Lam Sơn đã áp dụng kỹ thuật tưới nước nhỏ giọt cho 500 ha mía nguyên liệu của 2 nông trường và 3 xã với gần 250 hộ, bước đầu đã đem lại hiệu quả rõ rệt. Năng suất mía bình quân trên 80 tấn/ha, nhiều diện tích đạt được 120-150 tấn/ha ( trong khi năng suất mía bình quân toàn vùng đạt 63 tấn/ha). Thu hoạch của người trồng mía  được nâng lên  từ 100 triệu đến 120 triệu đồng/ha, như ở đội 8 nông trường Sao Vàng, như ông Bảy, ông Trung ở xã Cao Thịnh... Phương pháp tưới nhỏ giọt và những ưu việt của nó đã mở ra môt triển vọng mới cho nghề trồng mía.

Trong những năm vừa qua, Công ty Cổ phần Mía đường Lam sơn đã đưa vào thử nghiệm và áp dụng nhiều tiến bộ khoa học kỹ thuật để thâm canh tăng năng suất, chất lượng mía, nâng cao thu nhập của người nông dân trồng mía, bảo đảm vùng nguyên liệu mía phát triển ổn định, bền vững. Đó là kỹ thuật trồng mía bầu, trồng mía che phủ nilon; phát triển các giống mía chín sớm thu hoạch đầu vụ; sử dụng các loại phân bón qua lá và tưới nước nhỏ giọt theo công nghệ của Israel. Trong đó, tưới nước nhỏ giọt cho cây mía được Công ty Cổ phần Mía đường Lam Sơn  coi là biện pháp kỹ thuật mang tính đột phá để tăng năng suất và chất lượng mía, thực hiện trồng mía theo phương pháp công nghiệp.

Tuy nhiên, công nghệ tưới nước nhỏ giọt cho mía ở Công ty Cổ phần Mía đường Lam Sơn:còn có một vài vấn đề cần khắc phục. Việc sử dụng  các ống dẫn lớn PVC sau một thời gian thường bị đóng cặn, cản trở nước lưu thông đều khắp, gây ra tình trạng có những gốc cây không được tưới. Các ống nhánh như những “mao mạch” hay bị tắc do nguồn nước tưới chưa được lọc sạch. Ở một số nơi, do đầu tư chưa đồng bộ nên hệ thống tưới nước nhỏ giọt chưa tưới tự động hoàn toàn, vì vậy vẫn cần người đóng mở van theo cách thủ công. Việc tưới nước nhỏ giọt hiện nay mới tập trung chủ yếu khu vực Lam Sơn - Sao Vàng, nơi có quỹ đất liền khoảnh, quy mô mỗi hộ sở hữu ít nhất 20 ha, còn với 20.000 hộ nông dân đang trồng mía nguyên liệu có quy mô sở hữu chưa đầy 0,5 ha/hộ thì rất khó để đưa cơ giới hóa vào đồng ruộng và ứng dụng công nghệ mới trong thâm canh mía nguyên liệu, trong đó có việc  nhanh chóng mở rộng quy mô tưới nước nhỏ giọt.

                             Yến Tuyết