Tham dự diễn đàn có ông Ông Lê Hoàng Tài, Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công thương),; Ông Nguyễn Ánh Dương, Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội; Ông Hoàng Minh Lâm, Giám đốc Trung tâm Khuyến công và Tư vấn phát triển công nghiệp - Sở Công Thương Hà Nội; Ông Vũ Hồng Sơn, Giám đốc Sở Công thương Điện Biên; NGƯT Trịnh Quốc Đạt, Chủ tịch Hiệp hội làng nghề Việt Nam; ông Nguyễn Văn Vũ, Phó Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề Việt Nam, Tổng biên tập Tạp chí Làng nghề Việt Nam; Bà Hà Thị Vinh, Chủ tịch Hiệp hội thủ công mỹ nghệ và Làng nghề Hà Nội cùng đại diện các sở, ngành của Hà Nội, các phòng ban chuyên môn của Trung tâm Khuyến công và Tư vấn phát triển công nghiệp, hội, hiệp hội và các chuyên gia, nghệ nhân, nhà quản lý và doanh nghiệp…

Phát biểu tại lễ khai mạc Diễn đàn “Thủ công mỹ nghệ – Cơ hội và thách thức”, ông Nguyễn Ánh Dương, Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội cho biết: Hà Nội không chỉ là cái nôi của hơn 1.350 làng nghề và làng có nghề, mà còn là nơi lưu giữ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống thông qua sản phẩm thủ công mỹ nghệ. Những sản phẩm này không chỉ được tiêu thụ rộng rãi trong nước mà còn chinh phục thị trường quốc tế, trở thành đại diện tiêu biểu cho văn hóa và tinh thần sáng tạo của người Hà Nội. Tuy nhiên, các làng nghề đang đối mặt với nhiều thách thức trong bối cảnh mới. Từ đó yêu cầu những giải pháp thiết thực và hành động cụ thể nhằm đưa sản phẩm thủ công mỹ nghệ Thủ đô vượt qua thách thức và vươn xa.

Phát biểu chỉ đạo tại diễn đàn, ông Lê Hoàng Tài, Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công thương), nhận định ngành thủ công mỹ nghệ Việt Nam, đặc biệt tại Hà Nội, đang có nhiều cơ hội mở rộng thị trường xuất khẩu với kim ngạch tăng trưởng ổn định, sản phẩm hiện diện tại hơn 160 quốc gia và vùng lãnh thổ. Tuy nhiên, ngành cũng phải đối mặt với không ít thách thức như yêu cầu khắt khe từ thị trường quốc tế, cạnh tranh gay gắt từ các nước có hệ sinh thái thủ công phát triển và các rào cản kỹ thuật ngày càng gia tăng.

Và để khai thác hiệu quả cơ hội và vượt qua thách thức, Cục Xúc tiến thương mại đang triển khai các giải pháp chủ đạo như đa dạng hóa thị trường, phối hợp với hiệp hội ngành hàng hỗ trợ doanh nghiệp tham gia các hội chợ quốc tế lớn, từng bước nâng cao năng lực hội nhập cho doanh nghiệp thủ công mỹ nghệ.

Tại diễn đàn, đại biểu đến từ các cơ quan quản lý, tổ chức hiệp hội và giới chuyên gia đã trao đổi xoay quanh các chủ đề như: Xu hướng phát triển, thị trường tiềm năng, cơ hội và thách thức, giải pháp phát triển bền vững ngành thủ công mỹ nghệ Việt Nam; Thúc đẩy thị trường tieu thụ thủ công mỹ nghệ - Cơ hội và thách thức; Bảo tồn các nghề thủ công mỹ nghệ Hà Nội – Cơ hội và thách thức; Giải pháp phát triển ngành thủ công mỹ nghệ góp phần phát triển công nghiệp văn hóa Hà Nội; Ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật để tạo ra sản phẩm mới, chất lượng cho ngành thủ công mỹ nghệ; Sáng tạo và đổi mới tư duy phát triển sản phẩm thủ công truyền thống đưa sản phẩm “Made in Việt Nam” và thiết kế của người Việt tới hiều quốc gia trên thế giới…

Tham luận tại diễn đàn, ông Trịnh Quốc Đạt, Chủ tịch Hiệp hội làng nghề Việt Nam cho rằng, để phát triển bền vững ngành nghề thủ công mỹ nghệ Việt Nam cần đồng bộ nhiều giải pháp như: quy hoạch vùng nguyên liệu bền vững, có chứng chỉ nguồn gốc hợp lệ; Có sự liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp thủ công mỹ nghệ và địa phương cung cấp nguyên liệu; Phát triển nguồn nhân lực, đó là đào tạo nghề: Hệ thống đào tạo kết hợp việc truyền nghề của nghệ nhân và đào tạo nguồn nhân lực kỹ thuật trong các trường đào tạo nghề truyền thống trình độ trung cấp, cao đẳng và Trường đại học Mỹ thuật Công nghiệp; Có chính sách khuyến khích thế hệ trẻ kế tục theo nghề truyền thống của cha ông, có chính sách đãi ngộ, vinh danh nghệ nhân hay chính sách khuyến khích các nhà thiết kế chuyên nghiệp tham gia thiết kế sản phẩm thủ công mỹ nghệ.

Đặc biệt, cần cải tiến công nghệ và chuyển đổi số, bảo tồn làng nghề, tăng cường sử dụng các nền tảng thương mại điện tử để giới thiệu, tiêu thụ sản phẩm, số hóa di sản làng nghề; tăng cường xúc tiến thương mại… Đồng thời, có chính sách bảo vệ môi trường và phát triển xanh; Nhà nước cần có những chính sách, hỗ trợ tài chính và tín dụng ưu đãi cho các doanh nghiệp sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ, đầu tư hạ tầng làng nghề…

Để bảo tồn các làng nghề thủ công Hà Nội, bà Hà Thị Vinh, Chủ tịch Hiệp hội thủ công mỹ nghệ và Làng nghề Hà Nội cho biết, hiện trạng sản xuất trong các làng nghề, chúng ta có kinh nghiệm sản xuất lâu năm song cũng có nhiều thách thức vì đa số trong làng nghề là các doanh nghiệp và hội sản xuất nhỏ và cực nhỏ, rất khó khăn để có thể ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và đầu tư thiết bị tiên tiến cải tiến thiết kế mẫu mã, tạo sản phẩm bền tốt hơn và năng suất lao động cao nhằm giảm thiểu chi phí đầu vào tạo giá thành sản phẩm đầu ra tốt đủ sức cạnh tranh với hàng hóa nhập ngoại và xuất khẩu cho trường quốc tế. Đặc biệt nguyên liệu đầu vào cho ngành thủ công mỹ nghệ Hà Nội chủ yếu phụ thuộc vào các nguồn cung cấp của tỉnh ngoài và nước ngoài đây là những thách thức rất lớn để ngành thủ công mỹ nghệ của thủ đô rất khó để phải triển bền vững và lớn mạnh.

Và để tháo gỡ những khó khăn này, theo bà Vinh, Hà Nội cần có chính sách nguồn lực hỗ trợ một số ngành hàng có tiềm năng phát triển và xuất khẩu; Xây dựng một số trung tâm thiết kế, đổi mới sáng tạo chuyên ngành, nguồn lực tài chính xã hội hoá, thu hút các nhà khoa học, đầu tư thiết bị tiên tiến, ứng dụng khoa học công nghệ để đáp ứng được yêu cầu hỗ trợ làng nghề về chất lượng nguyên liệu đầu vào, các ý tưởng thiết kế độc đáo… giúp làng nghề vươn lên một tầm cao mới; Kết nối cung cầu với các tỉnh, thành có nguồn nguyên liệu đẻ quy hoạch các nguồn nguyên liệu ổn định phục vụ sản xuất bền vững và giá cả ổn định; Khai thác nguồn lực văn hoá, lịch sử trong các làng nghề truyền thống nhằm bảo tồn phát triển nghề bền vững, kết hợp du lịch làng nghề để tạo nguồn lực tài chính cho các làng nghề thủ công mỹ nghệ…

Về vấn đề thúc đẩy thị trường tiêu thụ sản phẩm thủ công và mỹ nghệ- Cơ hội và thách thức, PGS- TS Nguyễn Thừa Lộc, nguyên giảng viên cao cấp Trường Đại học Kinh tế quốc dân cho rằng, ngành thủ công mỹ nghệ đang thiếu hụt một lực lượng lao động trẻ có tay nghề cao, có tư duy thiết kế sáng tạo và kỹ năng quản trị kinh doanh hiện đại. Vấn đề nguồn nhân lực đang là một thách thức lớn, đặc biệt là nguy cơ mai một và đứt gãy thế hệ kế cận khi tình trạng “cha truyền, con không nối” đang dần trở nên phổ biến.

Ông cũng chỉ rõ, các sản phẩm thủ công mỹ nghệ Việt Nam không chỉ phải đối đầu với hàng công nghiệp giá rẻ mà còn phải cạnh tranh với các quốc gia có hệ sinh thái thủ công bài bản như Trung Quốc, Nhật Bản, Thái Lan, Indonesia...

Đặc biệt, các tham luận đã chỉ rõ một tồn tại mang tính hệ thống là sự thiếu vắng một cơ quan chủ quản, một cơ chế điều phối tổng thể, dẫn đến sự phát triển còn thiếu tính liên kết và định hướng chiến lược.

Để giải quyết những tồn tại, hạn chế nêu trên, diễn đàn đã đề xuất nhiều nhóm giải pháp mang tính chiến lược và toàn diện. Trọng tâm của các giải pháp là phải thúc đẩy mạnh mẽ đổi mới sáng tạo, coi đây là động lực then chốt để nâng cao giá trị và năng lực cạnh tranh cho sản phẩm.

Diễn đàn cho thấy nhu cầu cấp thiết trong việc liên kết vùng nguyên liệu giữa Hà Nội và các tỉnh phía Bắc như Bắc Ninh, Hòa Bình, Phú Thọ, Lào Cai... để xây dựng chuỗi cung ứng ổn định. Một số doanh nghiệp đề xuất thành lập các cụm liên kết sản xuất - cung ứng nguyên liệu theo ngành hàng. Đồng thời, cần chính sách hỗ trợ từ phía địa phương và trung ương để đảm bảo đầu vào chất lượng cho sản xuất hàng xuất khẩu.

Bên cạnh đó, các tổ chức xúc tiến thương mại, đại diện sàn thương mại điện tử quốc tế cũng chia sẻ kinh nghiệm trong việc xây dựng thương hiệu, kết nối với người tiêu dùng toàn cầu. Đại diện nền tảng Amazon Global Selling đánh giá cao tiềm năng của sản phẩm Việt Nam. Bên cạnh đó, khuyến nghị các doanh nghiệp OCOP nên tận dụng môi trường số để tiếp cận trực tiếp thị trường Mỹ, châu Âu, Nhật Bản là những nơi có nhu cầu cao về sản phẩm thủ công, thân thiện môi trường và giàu bản sắc văn hóa.

Diễn đàn “Sản phẩm thủ công mỹ nghệ Hà Nội - Cơ hội và thách thức” đã quy tụ các chuyên gia, nhà quản lý, doanh nghiệp và đại diện các tổ chức xúc tiến thương mại sẽ chia sẻ kinh nghiệm, xu hướng tiêu dùng toàn cầu và định hướng phát triển bền vững cho ngành hàng thủ công mỹ nghệ – một trong những thế mạnh đặc trưng của Hà Nội trong chương trình OCOP.

Theo Làng Nghề Việt