Phát biểu khai mạc hội thảo, Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Cục ĐCK) Nguyễn Việt Tấn nhấn mạnh dầu thực vật là mặt hàng thiết yếu, gắn liền với bữa ăn hằng ngày và cũng là nguyên liệu quan trọng của nhiều ngành. Tuy nhiên, đến nay Việt Nam “vẫn chưa có quy chuẩn kỹ thuật quốc gia riêng làm cơ sở pháp lý cho công tác quản lý, mà hiện nay mới chỉ có các TCVN để vận dụng và áp dụng. Khoảng trống này khiến việc kiểm soát chất lượng còn hạn chế, trong khi yêu cầu về an toàn thực phẩm và sức khỏe của người dân thì đòi hỏi ngày càng cao. Vì vậy, việc ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về sản phẩm dầu thực vật tinh luyện trở thành một nhiệm vụ rất là cấp thiết trong thời gian hiện nay.”
Phó Cục trưởng Cục ĐCK Nguyễn Việt Tấn phát biểu khai mạc hội thảo.
Theo ông Tấn, việc xây dựng QCVN cho dầu thực vật tinh luyện sẽ giúp đảm bảo an toàn sức khỏe cho cộng đồng, nâng cao chất lượng sản phẩm và đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước, đồng thời tạo sự minh bạch, công bằng trong hoạt động sản xuất kinh doanh và quản lý.
Nội dung chính của dự thảo QCVN sản phẩm dầu thực vật tinh luyện
Các đại biểu tham gia Hội thảo đã được lắng nghe TS. Đặng Tất Thành – Đại diện Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công trình bày về những điểm mới cần lưu ý trong dự thảo thông tư ban hành quy chuẩn đối với dầu thực vật tinh luyện. Dự thảo QCVN được xây dựng trên cơ sở thống nhất cả hai nhóm chỉ tiêu: an toàn thực phẩm và chất lượng sản phẩm, thay vì tách biệt như trước đây giữa Bộ Công Thương và Bộ Y tế. Việc hợp nhất này không chỉ khắc phục tình trạng chồng chéo pháp lý, mà còn bảo đảm tính minh bạch, nhất quán trong công tác quản lý.
Về cấu trúc, Dự thảo gồm năm mục lớn và một phụ lục, quy định từ phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng, giải thích thuật ngữ cho tới các yêu cầu kỹ thuật, phương pháp thử nghiệm, quy định về quản lý và trách nhiệm của tổ chức, cá nhân sản xuất kinh doanh. Đây là lần đầu tiên ngành dầu thực vật có một khung pháp lý đồng bộ để vừa làm căn cứ kiểm soát nhà nước, vừa tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong công bố và lưu thông sản phẩm.
TS. Đặng Tất Thanh – Đại diện Cục ĐCK trình bày về những nội dung có trong dự thảo quy chuẩn kỹ thuật.
Đối với nội dung kỹ thuật, dự thảo đưa ra nhiều nhóm chỉ tiêu quan trọng. Bên cạnh các chỉ số cơ bản như hàm lượng xà phòng, tạp chất, trị số axit và peroxit, quy chuẩn còn đề cập đến độc tố vi nấm, kim loại (chì, asen, đồng, sắt), vi sinh vật, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật và các chất gây ô nhiễm như 3-MCPD, Glycidyl esters (GE), PAHs hay TFA. Đặc biệt, những chỉ tiêu này được tham chiếu theo các tiêu chuẩn quốc tế như Codex, ISO và AOCS, nhằm nâng cao độ tin cậy và khả năng hội nhập của sản phẩm dầu thực vật Việt Nam. Đồng thời, dự thảo cũng đưa vào các quy định về phụ gia thực phẩm, ghi nhãn, công bố hợp quy và phương pháp lấy mẫu, bảo đảm tính toàn diện và khả thi khi áp dụng trong thực tế sản xuất và quản lý.
Các ý kiến đóng góp hoàn thiện quy chuẩn
Trong phần thảo luận, đại diện các doanh nghiệp và hiệp hội đã hoan nghênh QCVN đầu tiên về dầu thực vật nhưng cũng đề nghị xem xét lộ trình áp dụng một số chỉ tiêu kỹ thuật. Cụ thể, các ý kiến từ Dầu Cái Lân và Hiệp hội Dầu thực vật đã kiến nghị Bộ Công Thương xem xét lộ trình áp dụng phù hợp hơn đối với các chỉ tiêu về chất gây ô nhiễm như 3-MCPD và GE. Các đại biểu cho rằng việc áp dụng ngưỡng kiểm soát ngay lập tức theo tiêu chuẩn Châu Âu là “quá nhanh và hơi sớm” so với điều kiện sản xuất thực tiễn và nguồn nguyên liệu nhập khẩu hiện tại của Việt Nam và khu vực. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cũng đề nghị bổ sung phương pháp thử nghiệm hiện đại theo tiêu chuẩn quốc tế AOCS, làm rõ hơn về phạm vi điều chỉnh, và trách nhiệm công bố hợp quy.
Đại diện các doanh nghiệp, hiệp hội, viện nghiên cứu đóng góp ý kiến xây dựng dự thảo.
Ngoài ra, đại diện các viện nghiên cứu và cơ quan kiểm nghiệm bổ sung rằng một số chỉ tiêu vi sinh không thật sự cần thiết do đặc thù công nghệ tinh luyện dầu đã loại bỏ nguy cơ vi khuẩn. “Quy định thêm chỉ tiêu vi sinh sẽ trở thành gánh nặng phân tích cho doanh nghiệp, trong khi rủi ro thực tế là rất thấp,” ông Nguyễn Quốc Anh – Đại diện Viện Dinh dưỡng Quốc gia chia sẻ. Các chuyên gia cũng đề xuất việc thống nhất tên gọi chỉ tiêu giữa QCVN và các tiêu chuẩn Việt Nam hiện hành và thông lệ quốc tế. Đồng thời, các ý kiến từ Ủy ban Tiêu chuẩn và Chất lượng Quốc gia cũng lưu ý rằng quy chuẩn nên tập trung vào các yêu cầu an toàn thay vì mở rộng sang nâng cao chất lượng, nhằm tránh phát sinh thêm chi phí không cần thiết cho doanh nghiệp.
Thứ trưởng Trương Thanh Hoài phát biểu tổng kết hội thảo.
Phát biểu kết luận, Thứ trưởng Trương Thanh Hoài khẳng định ban hành QCVN về dầu thực vật tinh luyện là yêu cầu cấp bách, vừa bảo đảm sức khỏe cộng đồng, vừa hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dung. Thứ trưởng nhấn mạnh rằng sức khỏe người dân phải là mục tiêu cao nhất, bởi các chất như 3-MCPD hay GE đã được chứng minh là có nguy cơ gây ung thư, nên không thể chậm trễ trong việc kiểm soát. Dù vậy, Bộ Công Thương sẽ nghiên cứu lộ trình áp dụng hợp lý, tránh gây xáo trộn đột ngột cho hoạt động sản xuất. Định hướng quản lý được đặt ra là giảm bớt thủ tục hành chính, khuyến khích cơ chế tự công bố sản phẩm nhưng tăng cường hậu kiểm, nhằm siết chặt trách nhiệm của doanh nghiệp và lấy lại niềm tin của người tiêu dùng đối với sản phẩm dầu thực vật trong nước.
Ngọc Anh
